Pomoc obywatelom Ukrainy – aspekt podatkowy

12 marca 2022 r. z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. weszła w życie ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dziennik Ustaw 2022 r. poz. 583), tak zwana „ustawa pomocowa”.

Ustawa określa m.in.:

• zasady legalizacji pobytu obywateli Ukrainy na terytorium naszego kraju,
• ułatwienia w podejmowaniu pracy i działalności gospodarczej,
• uprawnienia obywateli Ukrainy do świadczeń socjalnych, jak i opieki zdrowotnej w Polsce,
• rozwiązania wspierające w zakresie oświaty, wychowania, nauki i szkolnictwa wyższego,
• działania pomocowe na rzecz obywateli z Ukrainy, jak utworzenie specjalnego Funduszu Pomocy, czy zwolnienie z podatków i opłat specjalistycznego sprzętu przekazywanego do Ukrainy,
• zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Ze względu na szeroko udzielaną przez polskie przedsiębiorstwa pomoc, zarówno dla organizacji w Polsce i na Ukrainie, jak i dla obywateli Ukrainy, pojawiają się wątpliwości co do prawidłowości ujęcia tych zdarzeń w aspekcie podatkowym.

PODATEK DOCHODOWY

Poniżej przedstawiamy nasze podsumowanie zmian w podatku dochodowym w tym zakresie, z uwzględnieniem najnowszej „ustawy pomocowej”.

Rozważając aspekt podatkowy udzielanej pomocy warto też zwrócić uwagę na odpowiednie udokumentowanie jej przekazania:

• w przypadku darowizn w formie pieniężnej – posiadanie potwierdzenia dokonania wpłaty na rachunek bankowy podmiotu wymienionego w „ustawie pomocowej”,
• w przypadku darowizn o charakterze rzeczowym – otrzymanie pisemnego potwierdzenia obdarowanej organizacji, że darowizna rzeczywiście została przez nią otrzymana.

PODATEK VAT

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami nieodpłatne przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa, w tym darowizny, podlegają opodatkowaniu VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Natomiast nieodpłatne świadczenie usług jest zazwyczaj czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT, chyba że istnieje związek świadczonych usług z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zwolnienie z podatku VAT dotyczy nieodpłatnych dostaw produktów spożywczych przekazywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

3 marca 2022 r. z mocą od 24 lutego 2022 r. weszło również w życie rozporządzenie Ministra Finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dziennik Ustaw 2022 r. poz. 531).

Rozporządzenie obniża stawkę podatku od towarów i usług w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy do wysokości 0%, jednak dotyczy to dostaw dokonanych wyłącznie na rzecz:

• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmiotów leczniczych w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej,
• polskich jednostek samorządu terytorialnego.

Obniżona stawka VAT stosowana jest pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy potwierdzającej, że dostarczane towary lub usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy, oraz potwierdzenia na piśmie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.